"Gạo Việt xanh phát thải thấp" xuất khẩu vào thị trường Nhật Bản. (Ảnh: Thu Hiền/TTXVN)

Những hạt gạo đầu tiên mang nhãn hiệu "Gạo Việt xanh phát thải thấp" từ Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 đã được xuất khẩu sang Nhật Bản.

Đánh dấu sự vươn ra thế giới của hạt gạo Việt không chỉ đảm bảo về chất lượng mà còn đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường. Điều này cũng khẳng định thêm sự thành công chuyển mình trong tư duy sản xuất và mở ra cánh cửa mới cho ngành hàng lúa gạo Việt Nam.

Mới đây, Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (Công ty Trung An) đã xuất khẩu lô hàng 500 tấn gạo Japonica mang nhãn hiệu "Gạo Việt xanh phát thải thấp" đầu tiên sang Nhật Bản.

Đây là thành quả bước đầu từ đề án Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Lô hàng không chỉ đạt tiêu chuẩn chất lượng cao mà còn đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt về môi trường - điều kiện tiên quyết để tiếp cận những thị trường khó tính như Nhật Bản.

Đây là bước tiến quan trọng, đánh dấu sự vươn ra thế giới của hạt gạo Việt trong vai trò một sản phẩm xanh, sạch và có giá trị gia tăng cao. Đồng thời, còn đặt nền móng cho quá trình chuyển đổi toàn diện phương thức sản xuất tại Đồng bằng sông Cửu Long - vùng trọng điểm lúa gạo của cả nước.

Công ty Trung An đã hợp tác với Tập đoàn Murase (Nhật Bản) từ năm 2020 để phát triển vùng trồng lúa chất lượng cao đạt chuẩn Nhật Bản theo mô hình khép kín "từ cánh đồng đến bàn ăn."

Đến năm 2024 - 2025, liên doanh này tiếp tục mở rộng quy mô và áp dụng các tiêu chí giảm phát thải theo chuẩn kỹ thuật của đề án.

Song song đó, Công ty Trung An còn phối hợp với Tổ chức SNV (Hà Lan) thực hiện Dự án TRVC – chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo thích ứng biến đổi khí hậu tại Đồng bằng sông Cửu Long. Mục tiêu là tạo ra sản phẩm gạo thân thiện môi trường, có thể truy xuất nguồn gốc và phù hợp với xu hướng tiêu dùng toàn cầu.

Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Trung An cho biết, sau 500 tấn gạo Japonica được xuất khẩu sang Nhật Bản, công ty dự kiến xuất khẩu khoảng 200 tấn gạo ST25 đạt chứng nhận "Gạo Việt xanh phát thải thấp" đi Australia với giá gần 1.200 USD/tấn.

Năm 2025, doanh nghiệp dự kiến khoảng 400.000 tấn gạo (Japonica, ST25) chứng nhận "Gạo Việt xanh phát thải thấp" sẽ được xuất khẩu ra thế giới, chủ yếu vào thị trường Nhật Bản.

Tại Nhật Bản, nhu cầu gạo của thị trường đang tăng cao do thiếu hụt nguồn cung, buộc quốc gia này phải sử dụng từ kho dự trữ quốc gia. Tuy nhiên, để gạo nước khác có thể thâm nhập vào thị trường này thì phải đáp ứng được yêu cầu cực kỳ khắt khe.

Theo ông Trương Sỹ Bá – Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Tân Long chia sẻ: Mỗi lô gạo xuất khẩu phải vượt qua hơn 600 chỉ tiêu kiểm định. Do đó, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể tiếp cận thị trường này.

"Mặc dù, Nhật bản đang có nhu cầu gạo cao, song doanh nghiệp cũng không ký kết ồ ạt, rồi đi thu mua gom lúa. Doanh nghiệp xác định là sản phẩm của đơn vị sản xuất ra có thể đáp ứng thị trường được bao nhiêu thì ký bấy nhiêu," ông Trương Sỹ Bá chia sẻ.

Năm 2024, Tập đoàn Tân Long đã xuất khẩu khoảng 6.000 tấn gạo sang thị trường Nhật Bản. Năm 2025, sản lượng xuất khẩu dự kiến sẽ tăng gấp 5 lần, lên khoảng 30.000 tấn.

Đây là kết quả của quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng, liên kết vùng trồng và tổ chức sản xuất bài bản trong nhiều năm trước để đảm bảo nguồn nguyên liệu đạt chất lượng theo yêu cầu nghiêm ngặt của đối tác Nhật Bản.

Điểm đặc biệt là các đối tác Nhật Bản không chỉ đặt hàng mà còn trực tiếp sang Việt Nam để giám sát từ khâu canh tác, thu hoạch đến chế biến và đóng gói.

Trước mỗi đợt xuất khẩu, toàn bộ sản phẩm đều phải trải qua quá trình kiểm nghiệm kỹ lưỡng của cả hai phía nhằm đảm bảo "lô hàng nào xuất khẩu sang là thành công lô hàng đó."

Sự kiểm soát nghiêm ngặt này cũng là động lực để doanh nghiệp trong nước hoàn thiện quy trình và chuẩn hóa sản phẩm, ông Trương Sỹ Bá cho biết.

Tại thị trường Trung Quốc -một trong ba thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam, nhu cầu nhập khẩu đang gia tăng. 5 tháng đầu năm 2025, giá trị xuất khẩu gạo sang Trung Quốc đã tăng gần 84% so với cùng kỳ năm trước. Gạo ST25 và nếp là các sản phẩm được ưa chuộng, nhờ hương vị đặc trưng và chất lượng cao.

Ông Nông Đức Lai, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, dòng gạo ST25 đang được ưa chuộng tại thị trường Trung Quốc vì nhiều lần được chứng nhận gạo ngon nhất thế giới.

Tuy nhiên, Trung Quốc đã nâng tiêu chuẩn nhập khẩu, đòi hỏi gạo Việt không chỉ ngon mà còn phải có bao bì hấp dẫn, thương hiệu rõ ràng và truy xuất nguồn gốc đầy đủ. Việt Nam đang phải cạnh tranh quyết liệt với Thái Lan, Campuchia – hai quốc gia cũng có thế mạnh về gạo chất lượng và bao bì.

Theo các chuyên gia, để giữ vững vị thế tại thị trường này, doanh nghiệp cần tăng cường xúc tiến thương mại, phát triển thương hiệu gạo quốc gia và đầu tư vào bao bì, nhãn mác theo yêu cầu nước bạn.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, 5 tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu 4,5 triệu tấn gạo, đạt 2,34 tỷ USD, tăng 12,2% về lượng nhưng giảm 8,9% về giá trị do giá bình quân xuất khẩu giảm còn 516,4 USD/tấn. Sự sụt giảm này là hệ quả của việc Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo, khiến giá gạo thế giới giảm.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Việt Nam vẫn có lợi thế lớn nhờ tỷ lệ gạo chất lượng cao chiếm tới 89%, cùng sự chuyển đổi mạnh mẽ sang các giống lúa mới (chiếm 85%).

Giá xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện vẫn cao hơn so với nhiều quốc gia khác, phản ánh chất lượng vượt trội và uy tín ngày càng được nâng cao.

Theo dự báo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2024/2025 sẽ đạt mức kỷ lục 543 triệu tấn, kéo theo lượng dự trữ cũng cao chưa từng có.

Điều này đồng nghĩa với áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt. Trong bối cảnh đó, con đường duy nhất để gạo Việt khẳng định vị thế là nâng cao chất lượng, hướng tới sản phẩm xanh - sạch - bền vững.

Việc phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp không chỉ là mục tiêu chiến lược mà còn là chìa khóa để gạo Việt Nam tiến sâu hơn vào những thị trường cao cấp, nâng giá trị xuất khẩu và thúc đẩy thu nhập cho nông dân./.

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/