Trong khuôn khổ lễ hội truyền thống đền Quốc Mẫu Âu Cơ, xã Hùng Cường (thành phố Hưng Yên), người dân địa phương và nhiều phật tử cùng góp sức, góp của làm cặp bánh chưng, bánh dày “khổng lồ” làm lễ vật dâng lễ Tổ và các vua Hùng.
Đỗ xanh được ngâm trong các thùng lớn để làm nguyên liệu gói bánh chưng
Đền Quốc mẫu Âu Cơ (chùa Hoàng Xá) tọa lạc tại thôn Tân Hưng, xã Hùng Cường. Theo bản phả của đền, mùa xuân năm 981, vua Lê Đại Hành ngược dòng sông Nhị Hà đánh đuổi quân Tống. Đến cửa đền Hoàng Xá Trang (xã Hùng Cường) trời âm u nổi cơn mưa to, gió lớn, vua không đi được nữa nên cho thuyền quân lên bờ vào đền trú chân nghỉ trưa thì được Quốc Mẫu Âu Cơ báo mộng ngày mai sẽ cho 24 tướng tài cùng nhà vua đi đánh đuổi giặc Tống. Rạng sáng ngày hôm sau, có 24 vị trai tráng trong làng áo vải, quần nâu, đòn càn, lưỡi hái xưng là người làng Hoàng Xá xin tình nguyện đi đánh giặc giúp vua Lê Đại Hành. Vua Lê Đại Hành trọng dụng và phong cho 24 vị là Đô Đốc Quận Công giao binh quyền cho 24 vị đi tuần phòng các ngả đường. Vua Lê cùng một số quân sĩ đóng đô tại đền Hoàng Xá Trang. Các tướng mang quân đi đánh tan giặc chém được đầu tướng giặc Tống là Hầu Nhân Bảo, thu được nhiều khí giới, đánh đuổi giặc ra khỏi bờ cõi. Sau đó, vua Lê Đại Hành hạ chiếu cho xây dựng đền thờ để tạ ơn Mẫu Tổ Âu Cơ. Từ đó, hằng năm, tại đền Quốc Mẫu Âu Cơ thường mở lễ hội truyền thống để tưởng nhớ công ơn to lớn của các bậc thánh nhân.
Lễ hội đền Quốc Mẫu Âu Cơ diễn ra từ ngày 7 – 10/3 âm lịch hằng năm. Trong những ngày diễn ra lễ hội có các hoạt động rước nước, dâng hương, tế lễ, giao lưu văn hóa nghệ thuật… thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái. Vào dịp này, Ban tổ chức lễ hội cùng Nhân dân gói bánh chưng, bánh dày để dâng lên cúng Tổ và các vua Hùng, sau đó phát “lộc” tới người dân, phật tử. Năm nay, BTC làm cặp bánh chưng, bánh dày “khổng lồ” để dâng lễ Quốc Mẫu Âu Cơ, các vị vua Hùng và các bậc Hiền Thánh, qua đó gửi gắm mong muốn cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Hoạt động này thu hút đông đảo người dân địa phương và phật tử ở các nơi về đền quyên góp nguyên, vật liệu, bao gồm: 4 tấn gạo nếp, 2,5 tấn đỗ xanh, muối, dầu ăn, 1,5 vạn chiếc lá dong, 5 tạ lá chuối; hàng trăm tấn củi…
Để gói được chiếc bánh chưng này, BTC chuẩn bị chiếc khuôn có kích thước 4m x 4m x 1,2m được làm bằng inox; nồi luộc có kích thước 4,5m x 4,5m x 1,8m được làm bằng sắt dày 3mm.
Đồng chí Lã Văn Lưu, Chủ tịch UBND xã Hùng Cường, Trưởng BTC lễ hội đền Quốc Mẫu Âu Cơ cho biết: Để lễ hội diễn ra bảo đảm an toàn, trang nghiêm, BTC lễ hội họp với các vị bô lão để cùng bàn bạc, cho ý kiến thống nhất về khâu tổ chức, nhất là việc chế biến cặp bánh chưng – bánh dày có trọng lượng lớn. Các tiểu ban giúp việc lễ hội được thành lập với từng nhiệm vụ cụ thể. Riêng đối với công đoạn làm bánh, chúng tôi thành lập các tiểu ban ứng với từng công đoạn chế biến, như chuẩn bị nguyên liệu, gói bánh, trông coi, bảo vệ… Quá trình thực hiện luôn có thành viên trong BTC giám sát, chú trọng bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm…
Công đoạn sơ chế nguyên liệu như rửa lá dong, lá chuối, vo gạo, đãi đỗ… thu hút khoảng 100 người tham gia, được hoàn thành trong ngày 6/4. Đến ngày 7/4, tiến hành xếp lá dong, lá chuối vào khuôn bánh, đổ gạo nếp, đỗ xanh vào khuôn theo tỷ lệ cứ 10cm gạo nếp thì rải 1 lượt đỗ xanh đến khi đầy khuôn, lớp trên cùng là gạo nếp. Bánh được luộc liên tục trong khoảng thời gian 4 ngày.
Anh Đỗ Hữu Quân ở xã Đông Kết (Khoái Châu), người trực tiếp tham gia “gói” bánh chưng cho biết: Công đoạn khó nhất là làm khuôn và ghép lá vào khuôn. Vì chiếc bánh có kích thước lớn, nguyên liệu nhiều nên chúng tôi phải tính toán sao cho chiếc khuôn đủ lớn và chắc chắn, lá phủ đều các mặt bánh…
Bếp luộc bánh được xây bằng gạch và có 6 cửa tiếp nhiên liệu. Để bánh chín đều, dền, BTC bố trí đặt 12 chiếc ống trúc tải nhiệt bên trong bánh (cứ 30cm bánh thì đặt 1 ống trúc) và phải dùng nước sôi để chế thêm khi luộc bánh. BTC phân công 4 thôn trong xã cử người chia thành 4 ca trực/ngày, có nhiệm vụ trông coi, giữ lửa, chế nước luộc bánh.
Ông Nguyễn Văn Bình, người dân thôn Phượng Hoàng, xã Hùng Cường cho biết: Đây là lần thứ 2 tôi tham gia làm cặp bánh chưng, bánh dày “khổng lồ” tại lễ hội truyền thống đền Quốc Mẫu Âu Cơ. Nhiệm vụ chính của tôi là tiếp lửa, tiếp nước trong thời gian luộc bánh. Vì bếp rất lớn với nhiều cửa nên chúng tôi phải chú ý tiếp củi thường xuyên để lửa toả đều, bánh chín đều và dền.
Khi bánh chín và nguội sẽ tiến hành tháo khuôn, trang trí lại cho đẹp mắt để dâng cúng. Chiếc bánh khi chín có trọng lượng khoảng 7 tấn. Cùng với chiếc bánh chưng khổng lồ, BTC lễ hội và Nhân dân còn làm chiếc bánh dày nặng khoảng 3 tấn dâng lên lễ Tổ, các vị vua Hùng.
Đại đức Thích Minh Thông, Trụ trì đền Quốc Mẫu Âu Cơ cho biết: Tục gói bánh chưng, bánh dày gắn với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, thờ cúng tổ tiên vào dịp tết Nguyên đán và những lễ hội cổ truyền, thể hiện sự tri ân công đức đối với tổ tiên. Vì vậy, mỗi dịp diễn ra lễ hội, BTC luôn duy trì hoạt động gói bánh chưng, bánh dày dâng cúng Quốc Mẫu Âu Cơ và các vua Hùng, góp phần giáo dục con cháu ý thức giữ gìn nét đẹp văn hoá của dân tộc.
Cặp bánh chưng, bánh dày “khổng lồ” được hoàn thành đúng vào dịp diễn ra lễ hội đền Quốc Mẫu Âu Cơ (7 - 10.3 âm lịch) và giỗ tổ Hùng Vương. Sau 2 ngày thờ tại đền, từ ngày 9 đến 10.3 âm lịch, bánh sẽ được cắt thành từng phần nhỏ phát lộc cho du khách...
Nguồn: https://baohungyen.vn