Khoáng sản trong tỉnh chủ yếu là cát sông, đất sét, nước khoáng và than nâu, trong đó loại khoáng sản có trữ lượng nhiều và được khai thác phổ biến là cát sông. Theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường, nguồn cát sông trên địa bàn tỉnh nằm ở lòng sông và các bãi bồi ven sông Hồng, trữ lượng toàn tỉnh gần 83,5 triệu m3. Những năm gần đây, nhu cầu sử dụng cát cho hoạt động xây dựng, san lấp mặt bằng phục vụ các dự án trong tỉnh tăng cao, đòi hỏi phát huy hiệu quả các mỏ cát sông để phục vụ phát triển đầu tư xây dựng, chống thất thu, thất thoát nguồn khoáng sản quan trọng này.

Do nhu cầu về cát phục vụ san lấp mặt bằng tăng cao, nguồn cung ứng hạn chế, nhiều cá nhân, chủ phương tiện đường thuỷ đã khai thác cát trái phép trên sông Hồng đoạn qua địa bàn tỉnh. Việc khai thác cát trái phép không chỉ gây thất thoát, thất thu nguồn khoáng sản của tỉnh, mà còn tác động xấu đến môi trường, ảnh hưởng trực tiếp tới dòng chảy và các bãi bồi, kè sông.

Lực lượng chức năng phát hiện tàu khai thác cát trái phép trên sông Hồng thuộc địa phận xã Tân Hưng (thành phố Hưng Yên) trong tháng 4/2024

Trong 3 năm trở lại đây, năm nào lực lượng chức năng cũng phát hiện và xử lý các trường hợp tàu hút cát trái phép trên sông Hồng. Điển hình như trong tháng 11 năm 2023, Phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh) kiểm tra, bắt giữ 2 phương tiện tàu thủy đang thực hiện hành vi hút cát trái phép tại Km134 bờ phải sông Hồng thuộc địa phận xã Hồng Thái, huyện Phú Xuyên (thành phố Hà Nội) giáp ranh với huyện Khoái Châu. Tại thời điểm phát hiện, tàu thủy có gắn số VR-15037806 (không có số đăng ký) đang sử dụng hệ thống máy và ống hút trên tàu để hút cát và nước từ lòng sông Hồng bơm lên khoang chứa của tàu thủy có số đăng ký PT-2679. Người trên tàu không xuất trình được giấy chứng nhận khả năng chuyên môn và giấy tờ của phương tiện, đồng thời thừa nhận hoạt động khai thác cát là trái phép. Trên khoang chứa của tàu PT-2679 có khoảng 400m3 cát. Tháng 1/2024, lực lượng chức năng bắt quả tang 2 phương tiện khai thác cát trái phép trên sông Hồng  thuộc địa bàn giáp ranh giữa huyện Văn Giang và thành phố Hà Nội. Lực lượng chức năng đã yêu cầu chấm dứt ngay hoạt động khai thác cát, giữ nguyên vị trí, hiện trạng phương tiện và tiến hành lập biên bản vụ việc, lập biên bản tạm giữ phương tiện. Đồng thời chuyển hồ sơ vụ việc cho Phòng Cảnh sát giao thông (Công an thành phố Hà Nội) để tiếp tục xác minh, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật.  

Mới đây ngày 13/4/2024, lực lượng chức năng đã phát hiện 1 phương tiện tàu thuỷ neo đậu tại bên tả khu vực sông Hồng thuộc địa phận thôn Chiến Thắng, xã Tân Hưng (thành phố Hưng Yên) đang có hành vi hút cát trái phép. Tổ công tác đã yêu cầu chủ phương tiện chấm dứt ngay hoạt động khai thác cát, giữ nguyên vị trí, hiện trạng phương tiện và tiến hành lập biên bản vụ việc, tạm giữ phương tiện, khối lượng cát hút trái phép khoảng 200m3.

Thực tế nhu cầu sử dụng cát cho các dự án trên địa bàn tỉnh là rất lớn, trung bình mỗi năm cần trên 10 triệu m3 cát san lấp mặt bằng. Hiện nay, nhiều dự án giao thông, dự án đầu tư xây dựng trọng điểm của tỉnh đang được triển khai thi công, kéo theo đó là nhu cầu cao về vật liệu xây dựng san lấp.

Trên địa bàn tỉnh đang có 3 mỏ cát sông đã và đang được khai thác hiệu quả, tập trung tại khu vực sông Hồng thuộc địa bàn thành phố Hưng Yên tại các xã: Quảng Châu, Hoàng Hanh và Tân Hưng, tổng công suất khai thác 200 nghìn m3/ năm. Ông Lê Văn Trường, quản lý điểm khai thác cát sông trên địa bàn xã Tân Hưng (thành phố Hưng Yên) của Công ty cổ phần đầu tư công nghệ Phúc An cho biết: Công ty đã ký cam kết chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật và của UBND tỉnh về hoạt động khai thác khoáng sản. Trong quá trình khai thác, công ty phối hợp chặt chẽ với ngành, đơn vị chức năng và chính quyền địa phương để bảo đảm các điều kiện hoạt động an toàn, bảo đảm an ninh, trật tự; vận hành các tàu khai thác cát theo đúng công suất, thời gian quy định, đồng thời 100% lượng cát khai thác được đều phục vụ các dự án trong tỉnh.

Hoạt động khai thác cát của đơn vị đã cấp phép tại mỏ cát lòng sông Hồng thuộc địa phận xã Quảng Châu (thành phố Hưng Yên)

Đồng chí Nguyễn Quang Hưng, Phó Trưởng phòng Tài nguyên nước – Khoáng sản (Sở Tài nguyên và Môi trường) cho biết: Đối với các giấy phép khai thác cát được cấp đều phải công khai các thông tin của giấy phép (vị trí, phạm vi, công suất, thời gian khai thác...) để các cơ quan chức năng và Nhân dân cùng giám sát. Hiện nay, các đơn vị khai thác cát trong tỉnh đều kê khai và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước; lập đánh giá tác động môi trường, phương án cải tạo phục hồi môi trường và có phương án bảo đảm an toàn lao động trong khai thác; về cơ bản các tổ chức được cấp phép đều chấp hành tốt, trong nhiều năm qua chưa xảy ra vụ tai nạn lao động, sự cố môi trường nghiêm trọng nào. Tuy nhiên, lực lượng cán bộ quản lý về khoáng sản của ngành tài nguyên và môi trường còn thiếu so với yêu cầu nhiệm vụ, thiếu phương tiện (tàu, thuyền), thiết bị để kiểm tra, giám sát.

Tại các đơn vị được cấp phép khai thác cát cũng tồn tại một số lỗi vi phạm như: không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và lưu trữ dữ liệu; không lập và gửi báo cáo công tác an toàn lao động, vệ sinh lao động hằng năm cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền; có sự dịch chuyển phao mốc giới…

Cùng với việc khai thác hiệu quả, nguồn tài nguyên này cần được quản lý chặt chẽ, bảo đảm bền vững trong quá trình khai thác, sử dụng. Ngày 27/12/2023, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 194/KH-UBND về việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh năm 2024. Theo đó, trong năm 2024 có thêm 3 khu vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản là 3 điểm mỏ cát trên sông Hồng được lựa chọn đưa ra đấu giá, phục vụ khai thác. Thực hiện Kế hoạch số 194/KH-UBND, Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan đang tiến hành lập, trình UBND tỉnh quyết định phê duyệt giá khởi điểm, bước giá, tiền đặt trước đối với các khu vực mỏ đưa ra đấu giá để làm cơ sở tổ chức thực hiện đấu giá; lập, trình UBND tỉnh phê duyệt hồ sơ mời tham gia đấu giá quyền khai thác khoáng sản; tiếp nhận, xét chọn hồ sơ tham gia đấu giá; phối hợp với đơn vị đấu giá chuyên nghiệp tổ chức phiên đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại các mỏ cát theo quy định pháp luật.

Nguồn: https://baohungyen.vn