9 tháng năm 2023, Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh đã giải quyết cho 6.960 người rút BHXH một lần, tăng 44,5% so với cùng kỳ năm 2022. Người rút BHXH một lần có xu hướng gia tăng không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của người lao động mà còn đặt ra thách thức đối với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội của tỉnh.
Sau vài năm làm việc tại một doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hưng Yên, anh Lều Đức Hiếu ở xã Phương Chiểu (thành phố Hưng Yên) xin nghỉ việc và làm thủ tục để hưởng BHXH một lần. Anh Hiếu cho biết: Dù biết là không tham gia BHXH sau này về già không có lương hưu sẽ rất vất vả, nhưng trước mắt do đang cần tiền để trang trải cuộc sống nên tôi đã làm thủ tục để hưởng BHXH một lần.
Cũng giống như anh Hiếu, mặc dù đã được nhân viên của BHXH tư vấn cặn kẽ về những thiệt thòi khi hưởng chế độ BHXH một lần nhưng chị Trần Thị Lam ở xã Lạc Hồng (Văn Lâm) vẫn quyết định rút BHXH một lần. Chị Lam cho biết: Sau này nếu có điều kiện, tôi sẽ tiếp tục tham gia BHXH để được hưởng lương hưu…
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc người lao động quyết định nhận BHXH một lần, song cơ bản vẫn là do đời sống khó khăn và chưa hiểu đầy đủ về vai trò quan trọng của BHXH như là “của để dành” để chăm lo cuộc sống khi về già. Một số người lao động cho rằng, thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu quá dài nên không mặn mà tiếp tục tham gia. Các quy định của pháp luật về hưởng BHXH một lần khá dễ dàng cũng là những nguyên nhân dẫn đến việc người lao động xin hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng.
Theo quy định, người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau 1 năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau 1 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng, khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần. Thực tế, khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều. Cụ thể, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động, trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu người lao động hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, nếu hưởng BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.
Ngay khi hưởng BHXH một lần, toàn bộ thời gian đã đóng BHXH trước đó của người lao động không được bảo lưu, các quyền lợi sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với tham gia BHXH cho đến khi đủ điều kiện để hưởng lương hưu. Người lao động mất cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng - nguồn thu nhập ổn định, hữu ích khi về già. Trong khi đó, mức lương hưu không phải là một mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng để bảo đảm giá trị (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng). Bên cạnh đó, người lao động còn mất đi cơ hội được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già; thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất khi không may người lao động qua đời… Như vậy, nhận BHXH một lần là được trước mắt, thiệt lâu dài bởi quyền lợi người lao động bị hạn chế nhiều so với việc hưởng lương hưu.
Đồng chí Đỗ Văn Hai, Trưởng phòng Chế độ BHXH (BHXH tỉnh) cho biết: Nếu không may bị thất nghiệp, người lao động không nên rút BHXH một lần. Thay vào đó, người lao động có thể làm thủ tục để hưởng trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề để vượt qua giai đoạn khó khăn. Đến khi có điều kiện, người lao động có thể đóng tiếp BHXH bằng cách tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện cho đủ số năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu. Trường hợp vẫn chưa thể đóng tiếp BHXH, người lao động có quyền bảo lưu thời gian đóng BHXH; trong giai đoạn bảo lưu, nếu không may người lao động qua đời, gia đình, thân nhân sẽ được hưởng trợ cấp mai táng.
Để hạn chế tình trạng người lao động hưởng BHXH một lần, thời gian qua, BHXH tỉnh đã tăng cường tuyên truyền về lợi ích, tính nhân văn của chính sách BHXH; những thiệt thòi đối với người lao động khi rút BHXH một lần… Hiện nay, Luật BHXH (sửa đổi) đang được xây dựng theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì rút BHXH một lần… Vì vậy, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần. Đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già…
Nguồn: https://baohungyen.vn