Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày Tờ trình về 3 dự án Luật

Khắc phục những bất cập, điểm nghẽn của Luật Giáo dục hiện hành

Về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là rất cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu thể chế hóa kịp thời những chủ trương mới của Đảng, tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý để nâng cao chất lượng, hiệu quả quản trị hệ thống giáo dục, phát triển nguồn nhân lực, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong bối cảnh sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính và thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp,

Đồng thời đặt trọng tâm tháo gỡ, khắc phục những bất cập, điểm nghẽn trong các quy định của Luật Giáo dục hiện hành nhằm khơi thông, tạo đà cho công cuộc đổi mới giáo dục, đào tạo theo phương châm dạy tốt, học tốt và quản lý tốt, bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với các quy định pháp luật mới.

Mục đích ban hành Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối mới của Đảng, các nghị quyết, kết luận, chỉ thị có liên quan đến phát triển giáo dục trong bối cảnh mới; cụ thể hóa quy định của Hiến pháp (sửa đổi, bổ sung năm 2025) và bảo đảm thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật liên quan.

Khắc phục những bất cập, điểm nghẽn của Luật Giáo dục hiện hành; tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc xây dựng nền giáo dục Việt Nam mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; hội nhập quốc tế; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc; nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống giáo dục, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục.

Bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, cơ sở giáo dục; đồng thời bảo đảm công bằng, bình đẳng trong tiếp cận giáo dục giữa các nhóm đối tượng và các loại hình cơ sở giáo dục trong tiếp cận và thực hiện các thủ tục hành chính lĩnh vực giáo dục. Góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững đất nước.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định về hệ thống giáo dục quốc dân; cơ sở giáo dục, nhà giáo; quản lý nhà nước về giáo dục; quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giáo dục. Dự thảo Luật áp dụng đối với toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục có bố cục gồm 2 điều: Điều 1 sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Luật Giáo dục. Số điều khoản sửa đổi, bổ sung về nội dung là 43/115 điều (chiếm tỷ lệ 37.4%). Các điều còn lại khoảng 14 điều điều chỉnh việc bỏ tên Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Bộ trưởng Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội; 10 điều bãi bỏ do nội dung đã được chuyển sang Luật Nhà giáo; cùng một số điều chỉnh kỹ thuật về câu chữ, kết cấu, để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của dự thảo. Điều 2 quy định điều khoản thi hành gồm: Hiệu lực thi hành và quy định chuyển tiếp.

Phát triển giáo dục đại học trở thành động lực quan trọng trong hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia

Về dựa án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, Luật được xây dựng với mục đích thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về đột phá chiến lược và hiện đại hóa giáo dục đại học; phát triển giáo dục đại học trở thành động lực quan trọng trong hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tiên phong trong hoạt động khoa học, công nghệ và hội nhập quốc tế.

Đồng thời tháo gỡ các điểm nghẽn, bất cập trong quá trình thi hành Luật hiện hành; bổ sung, hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật về giáo dục đại học theo hướng đầy đủ, đồng bộ và thống nhất; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; xây dựng và hoàn thiện mô hình quản trị đại học tiên tiến, phù hợp với điều kiện chính trị, văn hóa và con người Việt Nam.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục mang đến những đổi mới mang tính đột phá

Đào tạo tinh hoa, đào tạo chất lượng cao để nâng tầm trí tuệ Việt Nam; đào tạo đại trà nhằm nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu nhân lực và phát huy sức mạnh nội sinh; thiết lập hệ thống tổ chức khoa học và công nghệ trong các cơ sở giáo dục đại học để thực hiện sứ mệnh phát triển nguồn nhân lực trình độ cao gắn với nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Khơi thông cơ chế, chính sách để huy động tối đa các nguồn lực công và tư, giải phóng tiềm lực và sức sáng tạo của các cơ sở giáo dục đại học; phát triển hệ thống hạ tầng, đầu tư đồng bộ, ứng dụng công nghệ tiên tiến, tạo bước phát triển bứt phá về quy mô và chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết thêm, quan điểm xây dựng Luật là: Đổi mới tư duy về quản lý nhà nước; chuyển mạnh từ quản lý hành chính sang kiến tạo phát triển, quản trị theo mục tiêu, chất lượng và hiệu quả; tự chủ đại học gắn với trách nhiệm giải trình; tăng cường phân quyền phân cấp; cắt giảm thủ tục hành chính; tạo môi trường minh bạch, thuận lợi, bình đẳng cho cả hệ thống giáo dục đại học công lập và tư thục cạnh tranh và phát triển bình đẳng. 

Tháo gỡ các điểm nghẽn, bất cập trong quá trình thi hành Luật hiện hành; bổ sung hoàn thiện đầy đủ, đồng bộ và thống nhất hệ thống pháp luật về giáo dục đại học nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, hoàn thiện mô hình quản trị đại học tiên tiến phù hợp với hệ thống chính trị, xã hội, văn hóa và con người Việt Nam.

Xây dựng hệ thống quy phạm pháp luật về giáo dục và đào tạo đồng bộ, thống nhất, tạo môi trường thuận lợi để giáo dục đại học phát triển lành mạnh, vững chắc, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên thịnh vượng và hùng cường của dân tộc.

Về phạm vi điều chỉnh, Luật điều chỉnh các vấn đề về tổ chức, hoạt động và quản lý giáo dục đại học; xác định quyền, nghĩa vụ của các chủ thể tham gia hoạt động giáo dục đại học (gồm các cơ sở giáo dục đại học và các cơ sở giáo dục khác có hoạt động giáo dục đại học) và trách nhiệm của Nhà nước đối với sự phát triển của giáo dục đại học.

Dự thảo Luật gồm 9 chương, 46 điều, giảm 27 điều so với Luật Giáo dục đại học hiện hành. Các quy định được cấu trúc lại theo hướng rõ ràng, mạch lạc, loại bỏ trùng lặp, bảo đảm tinh gọn và phù hợp với tính chất của một đạo luật khung.

Bảo đảm hình thành hệ thống pháp luật về giáo dục nghề nghiệp đồng bộ, thống nhất

Về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, Luật được xây dựng nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo đảm hình thành hệ thống pháp luật về giáo dục nghề nghiệp (GDNN) đồng bộ, thống nhất, phù hợp với bối cảnh phát triển mới của đất nước và yêu cầu hội nhập quốc tế, từ đó nâng cao chất lượng GDNN, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao, thực hiện tốt 3 đột phá chiến lược mà Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã đặt ra.

Cụ thể là quy phạm hóa chính sách của Luật GDNN (sửa đổi) đã được Chính phủ thông qua nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về GDNN; tạo ra sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật để tạo chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả của GDNN đáp ứng nhu cầu của người học, thị trường lao động; yêu cầu về trình độ, kỹ năng nghề nghiệp trong khu vực ASEAN và hội nhập quốc tế; đủ khả năng đáp ứng yêu cầu nhân lực cho phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Khắc phục những tồn tại, hạn chế của pháp luật và quá trình thi hành pháp luật hiện hành về GDNN; kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, giải quyết được "nút thắt" trong thực tiễn nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng GDNN.

Bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, cơ sở giáo dục trong tiếp cận và thực hiện các thủ tục hành chính lĩnh vực GDNN.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống giáo dục. Cập nhật và đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc ban hành luật mới nhằm bảo đảm sự thống nhất và đồng bộ với các văn bản pháp luật khác, như Luật Lao động, Luật Giáo dục, Luật Việc làm, cũng như các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Luật mới sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu liên kết giữa các quy định pháp luật, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng và thuận lợi hơn cho việc triển khai.

Đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế: Luật được xây dựng để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế trong bối cảnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đồng thời, Luật sẽ giúp hệ thống GDNN hài hòa với các chuẩn mực quốc tế và khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho lao động Việt Nam có thể di chuyển và làm việc ở nước ngoài.

Thúc đẩy đổi mới và nâng cao chất lượng GDNN. Dự thảo Luật hướng tới việc tạo cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia mạnh mẽ hơn vào hoạt động đào tạo và sử dụng lao động qua đào tạo. Đồng thời, luật sẽ tăng cường quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của các cơ sở GDNN, mở rộng và đa dạng hóa các hình thức đào tạo, cũng như bảo đảm việc công nhận kết quả học tập và kỹ năng một cách linh hoạt và công bằng.

Về phạm vi điều chỉnh, Luật GDNN (sửa đổi) quy định về hệ thống GDNN, tổ chức và hoạt động của cơ sở GDNN, chính sách và quản lý nhà nước về GDNN tại Việt Nam.

Luật GDNN (sửa đổi) áp dụng đối với cơ sở GDNN, cơ sở tham gia hoạt động GDNN và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động GDNN.

Dự luật có bố cục gồm 9 Chương, 42 điều, quy định cụ thể về: Tổ chức và quản trị cơ sở GDNN; hoạt động đào tạo; giảng viên, giáo viên, người dạy nghề và người học; hợp tác với doanh nghiệp trong GDNN; hợp tác và đầu tư trong GDNN;…

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định, 3 dự án luật có mối quan hệ chặt chẽ, được xây dựng đồng bộ nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cùng các nghị quyết trụ cột về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, hợp tác quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân, và đổi mới công tác xây dựng - thi hành pháp luật.

Đây là bước đi cần thiết để tháo gỡ "điểm nghẽn" trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo; nâng cao quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục gắn với bảo đảm chất lượng, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu mới về phân quyền, phân cấp, cải cách thủ tục hành chính, tinh gọn tổ chức bộ máy và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Các dự án luật đã được Ủy ban Văn hóa và Xã hội thẩm tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào tháng 8/2025, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến đại biểu tại hội nghị chuyên trách và ý kiến thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội, hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội.

Nguồn: Chinhphu.vn